20 lutego 1942 Heinrich Himmler wydał dekrety o „robotnikach ze Wschodu”. Oznaczały one wejście w życie specjalnego prawa, które dyskryminowało ponad dwa miliony robotników ze Związku Sowieckiego. Jedna z byłych robotnic opowiada, jak traktowano ją w czasie robót przymusowych w Chemnitz.

20 lutego 1942: dekrety o „robotnikach ze Wschodu“

Robotnicy ze Związku Sowieckiego byli dla nazistów ludźmi niższej kategorii, niebezpiecznymi politycznie, jednak ich praca w niemieckiej gospodarce wojennej była koniecznością. Heinrich Himmler, przywódca SS i szef niemieckiej policji wydał rozporządzenie dotyczące ich traktowania.

„Robotników z terenów Związku Sowieckiego w czasie pobytu na terenie Rzeczy należy bezwzględnie odizolować od niemieckiej ludności, a także od cudzoziemskich robotników cywilnych oraz jeńców wojennych [...] w zamkniętych obozach (barakach) [...] otoczonych w miarę możliwości drutem kolczastym. W czasie pobytu w Rzeszy mają oni nosić na odzieży na wysokości prawej piersi przyszytą na stałe i widoczną odznakę”.

Dekrety o „robotnikach ze Wschodu“ z 20 lutego 1942 należały do najważniejszych rozporządzeń nazistów. Dla ponad dwóch milionów robotników z ZSRR oznaczyły one wyzysk, izolację i upokorzenia.

Nota biograficzna i źródła

Hanna H., Robotnica przymusowa z Ukrainy

• 1923: urodzona w Meleni koło Żytomierza, Ukraina, ZSRR
• 1942: wywózka na roboty do Niemiec
• 1942–1945: praca w fabryce Elite-Diamant-Werke w Siegmar-Schönau koło Chemnitz / Saksonia
• 1945: wyzwolenie i powrót do kraju wraz z przygarniętym dzieckiem
• 1946–1947: praca w leśnictwie
• 1952–1963: kierownik gospodarczy domu dziecka w Meleni
• 1964–1989: sprzedawczyni
• 1989: emerytura; syn, troje wnucząt i czworo prawnucząt

Relacja:

• Interview za477 »
• długość relacji 2 godz. 44 min., data nagrania 14.8.2005, język: ukraiński

Wykorzystane fotografie i dokumenty

• Hanna H. w kuchni, w dniu rozmowy, 2005 (archiwum „Praca przymusowa 1939–1945”, za477)
• Zdjęcie ewidencyjne i karta pocztowa Hanny Fedorowny H. z Siegmar-Schönau, 1943 (archiwum „Praca przymusowa 1939–1945”, za477)
• Odznaka z literami OST, ok. 1942 (archiwum „Praca przymusowa 1939–1945”, za352)
• "Robotnice ze Wschodu" z odznakami, ok. 1943 (archiwum „Praca przymusowa 1939–1945”, za493)
• Portret Hanny H., 1949 (archiwum „Praca przymusowa 1939–1945”, za477)
• Dawna fabryka Diamant-Werke Siegmar-Schönau koło Chemnitz, widok od frontu, 2011 (Udo Thierfelder)
• Dawna fabryka Diamant-Werke Siegmar-Schönau koło Chemnitz, widok od tyłu, 2011 (Udo Thierfelder)
• Zdjęcie grupowe robotnic przymusowych zakładów "Diamant" w niedzielnych strojach, bez odznak, 1942 (archiwum „Praca przymusowa 1939–1945”, za477)
• Portret Hanny H., 1943 (archiwum „Praca przymusowa 1939–1945”, za477)
• Hanna H. w ogrodzie w dniu rozmowy, 2005 (archiwum „Praca przymusowa 1939–1945”, za477)